Wpływ substancji psychoaktywnych na rozwój nastolatków

Współczesne narkotyki, szczególnie syntetyczne kannabinoidy i nowe syntetyczne opioidy cechują się dużo większą siłą działania oraz szybciej uzależniają. To nie są te same narkotyki co dawnej.

Działanie narkotyków na młody organizm różni się od ich wpływu na człowieka dorosłego – jest zdecydowanie silniejsze. Wynika to z mniejszej masy ciała, niedojrzałości organizmu, a szczególnie układu nerwowego.

Istotą działania narkotyków, w tym nowych substancji psychoaktywnych jest ich wpływ na układ nerwowy. Narkotyki zmieniają sposób, w jaki odbierane są bodźce zewnętrzne, zmieniają odczuwanie bólu oraz pogarszają zdolność kontroli i oceny swoich zachowań. Skutki tych zmian mogą być zarówno bezpośrednie, takie jak wypadki, narażenie na niechciany kontakt seksualny, uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego (OUN), jak i odroczone w czasie, jakimi są straty społeczne czy uzależnienie. Bardzo dużo zależy od rodzaju narkotyku, jego dawki, częstotliwości i sposobu używania oraz odpowiedzi organizmu. Oznacza to, że skutki brania narkotyków bywają naprawdę trudne do przewidzenia.

Narkotyki w przypadku nastolatków oddziałują destrukcyjnie na rozwijający się organizm, w tym szczególnie na rozwijający się w okresie dorastania mózg:

• zakłócają odczuwanie i przeżywanie przyjemności – narkotyki naśladują działania naturalnych substancji chemicznych występujących w mózgu – neuroprzekaźników. Jednym z nich jest dopamina, która odpowiada za przeżywanie przyjemności, motywację i ciekawość poznawania nowych rzeczy. Narkotyki zwielokrotniają jej wydzielanie. Powrót do równowagi biochemicznej związany jest z obniżeniem poziomu dopaminy, co doświadczane jest jako pogorszenie nastroju, a nawet przygnębienie. Z czasem rozwija się zjawisko tolerancji (w zależności od rodzaju narkotyku i indywidualnych predyspozycji może do tego dochodzić szybko lub po jakimś czasie), co oznacza, że ciało przyzwyczaja się do wysokiego poziomu stymulacji. Zwykłe sposoby sprawiania sobie przyjemności stają się bezużyteczne,

Młodzi ludzie wchodzący w okres dorastania cechują się większym dążeniem do przeżywania silnych emocji przy jednoczesnej mniejszej zdolności do przewidywania konsekwencji swoich zachowań i hamowania swoich impulsów, w związku z tym są szczególnie narażeni na zachowania ryzykowne, które dostarczają silnych przeżyć i wrażeń.

• hamują dojrzewanie emocjonalne i rozwój umiejętności społecznych – młodzież czasami używa alkoholu lub narkotyków, aby odsunąć od siebie trudne uczucia. Młodzi ludzie nie uczą się wówczas radzenia sobie z trudnymi emocjami, mierzenia się z problemami, komunikowania swoich potrzeb i nawiązywania porozumienia z innymi. To sprawia, że nie rozwijają się i nie dojrzewają emocjonalnie,
• pogłębiają istniejące problemy psychiczne lub generują kolejne – zdarza się, że branie narkotyków pojawia się w następstwie doświadczenia przez młodych ludzi depresji, traumy i innych problemów psychicznych. Jednak nie pomaga się z nimi uporać, a pogłębia przeżywane trudności. Jedynym rozwiązaniem w takiej sytuacji jest podjęcie specjalistycznego leczenia. Z drugiej strony używanie narkotyków może wyzwalać problemy natury psychicznej, np. prowadzić do rozwoju schizofrenii [2]
• uszkadzają funkcjonowanie pamięci i myślenie – badania potwierdzają, że długotrwałe używanie marihuany może skutkować problemami z koncentracją uwagi, pamięcią i myśleniem w dorosłym wieku. Wynika to ze spowolnienia rozwoju kory przedczołowej odpowiadającej za procesy poznawcze, wyobraźnię, empatię, pamięć, planowanie, podejmowanie decyzji. Długotrwałe używanie marihuany może prowadzić do problemów z zachowaniem i kontrolą impulsów w wieku dorosłym [3]

---

Młodzi ludzie używający narkotyków są narażeni na ponoszenie znaczących szkód społecznych, takich jak:

• niechciana ciąża i wczesne rodzicielstwo – utrata kontroli nad swoim zachowaniem może prowadzić do podejmowania ryzykownych zachowań seksualnych, w tym bez seksu zabezpieczenia. W okresie dorastania ciąża i rodzicielstwo wiązać się może z trudnościami w ukończeniu szkoły, trudnościami z zapewnieniu sobie i dziecku odpowiedniej opieki i bezpieczeństwa,
• problemy z prawem – narkotyki są substancjami nielegalnymi. Posiadanie narkotyków przez nieletniego (poniżej 17. roku życia) może skutkować rozpatrzeniem sprawy przez Sąd Rodzinny na podstawie ustawy o postępowaniu w sprawie nieletnich. Nieletniemu grozi nadzór kuratorski lub postanowienie o pobycie w Młodzieżowym Ośrodku Socjoterapii (MOS), Młodzieżowym Ośrodku Wychowawczym (MOW), a nawet umieszczenie w zakładzie poprawczym. Nadzór kuratorski może się wiązać dla nastolatka z doświadczaniem wykluczenia czy niechęci w środowisku szkolnym, natomiast pobyt w zakładzie poprawczym oznacza nie tylko ograniczenie wolności i możliwości decydowania o sobie, ale także borykanie się z napiętnowaniem społecznym,
• pogorszenie relacji z ważnymi bliskimi osobami – problemy w relacjach, które są skutkiem utraty zaufania i rozczarowania skazują na poczucie osamotnienia i izolację,
• problemy w szkole – pogorszenie wyników w nauce, utrata zainteresowania szkołą mogą zaważyć na dalszych etapach edukacji lub wręcz zaprzepaścić w ogóle szanse na zdobycie dobrego wykształcenia.